در این نوشته آقای محمد رضا طوسی کارشناس مباحث فکری و معرفتی به موضوع شک در مسائل اعتقادی میپردازند
آیا شک کردن بد است یا گناه محسوب میشود ؟
گاهی اوقات برخی فکر میکنند شک کردن بد است و دیگران آنچنان نسبت به فردی که شکی دارد و شبهه ای در دلش ایجاد میشود گارد میگیرند و با او بد برخورد میکنند که نگو و نپرس
کاملا این برخورد غلط و اشتباه است زیرا هر شکی هم بد نیست
ریشه شک و تردید
در اول بحث شک در مسائل اعتقادی باید به این موضوع بپردازیم که منشا و ریشه شک چیست ؟
ریشه شک و تردید انسان عدم اطلاعات کافی است .
در تعریف شبهه میگویند چیزی است که شبیه حقیقت است، حقیقت نیست اما لباس حقیقت به خود پوشانده است در حالی که یک باطل و محضی بیش نیست.
اساسا شک به دو دسته تقسیم میشود
شک مثبت
منظور از شک مثبت آن شکی است که پلی باشد برای رسیدن به یک باور و بسیاری از فلاسفه غرب این اعتقاد را داشتند که تا زمانی که شکی نباشد به علمی نمیتوان دست یافت.
مثلا تا زمانی که نسبت به موضوعی شک نباشد چگونه انسان میتواند به حقیقت آن پی ببرد . تا انسان به حضور خدا شک نکند چگونه میتواند به حضور او پی ببرد ؟
زیرا نقطه اصلی برای رسیدن به یک معرفت، شک است.
شک منفی
اما شک منفی آن شکی است که وقتی ایجاد میشود فرد بدنبال پاسخ و رفع کردن آن شک نمیرود و با دانش و آگاهی ناقص نتیجه گیری و حتی آنرا بعنوان حقیقت تلقی میکنند.
شک های منفی مانند خوره روح آدمی را میخورد نه میتوان آنرا نادیده گرفت و نه میتوان به دیگران بروز داد که در مثال همانند یک بیماری روحی واگیردار به راحتی به دیگران سرایت میکند.
بنابراین اگر هنگامی شکی در دل و ذهن بوجود بیاید بدون اینکه پاسخی برایش پیدا کنیم آنرا به دیگران هم منتقل کنیم، این موضوع از این جهت کاری غیر انسانی است که برخی افراد بر اساس همین شبهه تصمیم گیری میکنند و به دنبال حقیقت نمیروند و این موضوع حتی باعث میشود مسیر زندگی افراد تغییر کند که قطعا فردی که شک را در دل دیگران میاندازد مسئول این تغییر مسیر خواهد بود.
بطور مثال وقتی ما نسبت به موضوع عدم وجود خدا شک داریم و نسبت به آن هم تحقیقی نمیکنیم و آنرا به دیگران منتقل کنیم ممکن است برخی افراد این شک را یقین بدانند و همین مسئله مسیر زندگیشان را تغییر دهد.
برای اینکه نه خودمان گمراه شویم و نه دیگران را گمراه کنیم باید بعد از اینکه شکی در دلمان ایجاد شد در مرحله اول آن را به دیگران منتقل نکنیم و در مرحله بعد از یک منبع آگاه که توانایی پاسخگویی را دارد شک را برطرف کنیم تا یقین همانند نور الهی
پشتوانه گرمی باشد برای روشن کردن راه خود و حتی بسیاری از بندگان خدا برای رسیدن به سعادت ابدی .
و اما چگونه منبع آگاه را پیدا کنیم ؟
یک مثال میزنیم
زمانی که دچار بیماری جسمی میشویم چه کاری انجام میدهیم ؟
خب طبیعتا به پزشک مراجعه میکنیم
پزشک مناسب و کاربلد را چگونه انتخاب میکنیم ؟
با پرس و جو از دیگران ، با بررسی سابقه آن پزشک و گاهی به چندین پزشک هم مراجعه میکنیم ولی معمولا برای مسائل مهم خوددرمانی نمیکنیم زیرا ممکن است که این خوددرمانی به جای اینکه ما را درمان کند باعث وخیمتر شدن شرایط جسمی ما شود.
موضوع پیدا کردن منبع آگاه در مسائل فکری هم به همین شکل است .
نتیجه گیری:
- شک کردن به هر مسئلهای بد نیست
- شک مثبت پلی است برای رسیدن به یک باور
- شک منفی آن شکی است که بدون آگاهی نتیجهگیری شود
- شک را بین دوستان و در جامعه منتشر نکنیم
- برای رسیدن از شک به یقین از منبع آگاه استفاده کنیم
آقای محمدرضا طوسی بعنوان کارشناس مسائل فکری و اعتقادی در موسسه فرهنگی راه روشن به سوالات و یا شک و شبهه هایی که در این زمینه برایتان پیش خواهد آمد پاسخ خواهند داد.